واژه سلامتی در دنیای مدرن توضیحی گسترده تر پیدا کرده است. سلامتی فرد در مجموع، ترکیبی از سلامتی جسمانی، روانی، اقتصادی و اجتماعی وی می باشد. متأسفانه در پاره ای از مواقع مشاهده شده است که فردی که از دام اعتیاد نجات پیدا کرده است، پس از مدتی علیرغم برخورداری از پیگیری های بلند مدت پس از ترخیص، مجدداً به اعتیاد گرفتار می گردد. در اینگونه موارد دلیل این امر مسلماً عدم برخورداری از ملاقات های ماهیانه با مددکار اجتماعی یا مشاور و یا عدم شرکت در گروه درمانی های مورد نیاز نیست. در اکثر موارد، دلیل این امر در سلامت اقتصادی فرد یعنی عدم برخورداری از شغلی مناسب و درآمدی کافی نمود پیدا میکند. فردی که به تازگی از اعتیاد رها شده است هنوز از دارا بودن سطوح پایین عزت نفس و امید رنج میبرد، مسلماً اگر چنین فردی بتواند به شغلی مناسب دست پیدا کند نه تنها از مزایای برخورداری از درآمد ناشی از شغل بهره مند میگردد، بلکه همچنین می تواند از زمان خود به درستی استفاده کند، خود را به گونه ای هدفمند مشغول نگاه دارد، از زندگی خود لذت برد و در نهایت به احساس رضایتمندی و خشنودی دست پیدا کند، آنچه که بی تردید برای یک بهبودیافته بالاترین پاداش است.
اینجاست که نقش و اهمیت برنامه های اشتغال حمایت شده آشکار میگردد. این برنامه، برنامه ای با تمرکز توسعه یافتگی است. در اکثر موارد برای فرد بهبودیافته شانس اشتغال پایین است زیرا که صاحبان بنگاه ها به علت پیشینه وی، به سختی به او اعتماد میکنند. در این برنامه چرخه ای اقتصادی با رویکرد اجتماع محور موجود است. افراد بهبود یافته پس از ترخیص به تشکیل گروه هایی می پردازند که علاوه بر برخوردار شدن از تسهیلات معمول پیگیری پس از ترخیص، از کارگاه های مهارت های ارتقاء تعاملات کاری و حل مسئله، مدیریت اقتصادی و … نیز بهره مند می گردند. این برنامه علاوه بر اینکه به وسیله کارگاه های خود، دانش اقتصادی – اجتماعی لازم را در اختیار افراد قرار میدهد، به افراد در ایجاد بنگاه های اقتصادی کوچکی که نیاز به سرمایه بالایی ندارند، (با اعطای وام های کوتاه مدت و انجام مشاوره های تخصصی برای تأسیس بنگاه ها) مانند: تعمیرگاه های دوچرخه، خودرو، مغازه های تعمیر لوازم الکتریکی و رستوران ها و اغذیه فروشی های کوچک، کمک میکند. حمایت در این برنامه توسعه ای نقش خود را علاوه بر موارد ذکر شده، به تشکیل صورت گروه درمانی های هدفمند (دو جلسه در هر هفته) ایفا میکند، تا افراد بتوانند تجربیات خود را با یکدیگر در میان گذارند و از راهنمایی های مددکار اجتماعی خود بهره گیرند و حس برخورداری از حمایت، توسط سیستمی هدفمند را تجربه کنند. به این ترتیب افراد می توانند با موفقیت مسیر بهبودی خود را طی کرده و به زندگی عادی خود بازگردند. این افراد در بلند مدت به الگوهایی بسیار مناسب برای سایر بهبودیافتگان تبدیل میگردند که می توانند در پیمودن مسیر به آنان همیاری رسانند.
این برنامه علاوه بر اینکه به رشد و توسعه وضعیت درآمدی فرد کمک میکند، با اعطای شغل و درآمد مناسب به فرد، حس مفید بودن را در وی تقویت می کند و شادکامی او را افزایش می دهد، آنچه که در بلند مدت مسلماً باعث افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس فرد میگردد و سبب می گردد که او بتواند سلامت روانی- اجتماعی خود را باز یابد. امید است که برنامه های پیگیری پس از ترخیص هر چه بیشتر بر روی برنامه های توسعه اقتصادی هدفمند تمرکز کنند، زیرا که این تمرکز در بلند مدت می تواند موجبات سلامت و توسعه همه جانبه کشور را نیز فراهم آورد.
پونه امام شوشتری – کلینیک مددکاری اجتماعی پونا
کارشناس ارشد توسعه اقتصادی و برنامه ریزی
